België bouwt mee aan wereldwijd weersvoorspellingssysteem

Gennez: “Klimaat mag dan als thema wat zijn weggedeemsterd, de klimaatcrisis gaat onverminderd voort. Ook in België merken we dat: het is niet toevallig dat we de laatste maanden zoveel nat en somber weer krijgen. Door de klimaatopwarming zullen langere periodes van intense regen of droogte, of extreme weergebeurtenissen zoals zware stormen en overstromingen, steeds vaker voorkomen. In ons land kunnen we rekenen op de waarschuwingen van het KMI: dat gaat van neerslagradars en UV-indexen tot code oranje bij een storm. Het zorgt ervoor dat hulpverleners en overheden paraat staan in geval van nood, en ook dat de bevolking zich kan voorbereiden. Voor de helft van alle mensen wereldwijd komen die waarschuwingen echter veel te laat of helemaal niet. En dat is enorm frustrerend, want een tijdige weerwaarschuwing redt levens.”

Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), de VN-organisatie die zich bezighoudt met het weer en het klimaat, hebben extreem weer en klimaat-gerelateerde rampen de afgelopen 50 jaar geleid tot meer dan 2 miljoen doden en 4 biljoen (4,000 miljard) US dollar aan economische schade. Arme en middeninkomenslanden worden het hardst getroffen. Zij bevinden zich vaak op plaatsen waar de klimaatcrisis al duidelijk voelbaar is, zoals rond de evenaar, en hebben niet genoeg middelen of de juiste expertise om accurate weersvoorspellingen te doen, of om hun bevolking te beschermen tegen de gevolgen van klimaatrampen.

“Tegen 2030 zullen meer dan 200 miljoen mensen per jaar humanitaire steun nodig hebben als gevolg van klimaat-gerelateerde rampen. Kostprijs: honderden miljarden euro per jaar. Maar er is ook goed nieuws. Ondanks het feit dat het aantal extreme weerfenomenen, en hun intensiteit, toeneemt, neemt het aantal slachtoffers al enkele jaren af, onder andere door betere weersvoorspellingen. Tijdige waarschuwingen maken dus wel degelijk een verschil,” aldus Gennez.

Concreet gaat het over een nieuwe bijdrage van 4,2 miljoen euro aan het zogenaamde Systematic Observations Financing Facility (SOFF). SOFF is het eerste luik én de hoeksteen van het Early Warnings for All initiatief van de Verenigde Naties, dat als doel heeft ervoor te zorgen dat iedereen, over de hele wereld, toegang heeft tot accurate en betrouwbare weersvoorspellingen tegen 2027. 

Door middel van SOFF zullen kleine eilandstaten en de minst ontwikkelde landen een beroep kunnen doen op de expertise en wetenschappelijke kennis van landen als België. Daarnaast zullen ze met de financiële steun weerstations kunnen bouwen en installeren, en krijgen ze hulp bij het verzamelen van data en het delen van weerobservaties in het World Meteorological Organization Information System en internationale databanken. Door de toevloed aan nieuwe data en observaties zullen ook de globale klimaat- en weermodellen, en dus ook de Belgische weersvoorspellingen, nog accurater kunnen worden. 

Ondertussen zijn er al 30 landen geselecteerd waar het programma kan worden uitgerold. In luiken twee, drie en vier van het VN-plan zal de nadruk liggen op risicovermindering, communicatie, en de eerstehulpverlening bij rampen. 

Het gaat dus vooruit, en België speelt daarin een belangrijke rol. In 2023 leverden we al een bijdrage van meer dan 6,6 miljoen euro, en ook in het bestuur van SOFF worden we vertegenwoordigd, met name door het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI), de overheidsdienst Wetenschapsbeleid (BELSPO) en de Belgische ontwikkelingssamenwerking. 

“De klimaatcrisis is een zaak van ons allemaal: rijk, arm, noord, zuid. De landen rond de evenaar, en dan vooral in Afrika, leven nu al in die realiteit. Maar ook wij zullen de gevolgen van de klimaatverandering steeds harder voelen. Internationale solidariteit is het enige antwoord. Onze steun aan het nieuwe mondiale waarschuwingssysteem en de samenwerking tussen wetenschappers van over heel de wereld zal materiële schade kunnen beperken en, belangrijker, levens redden – wereldwijd, maar ook hier in België,” besluit minister Gennez.